2x2 Matrix — ตารางสี่ช่องกับการวิเคราะห์ธุรกิจ
เรามีเครื่องมือสำหรับการวิเคราะห์ธุรกิจเป็นจำนวนมากมายในโลก แต่เครื่องมือที่ผมนิยมใช้อย่างมากกกกก (เน้นย้ำ อย่างมากกกกก) ก็คือ 2x2 Matrix (อ่านว่า ทูว์ บาย ทูว์ เมทริกซ์) หรือ ถ้าจะเรียกให้ง่ายๆ ก็เรียกว่า ตารางสี่ช่อง
2x2 Matrix หรือ ตารางสี่ช่อง นี้ เป็นเครื่องมืออย่างง่ายๆ เลย ที่เราสามารถหยิบมาใช้ในการวิเคราะห์ธุรกิจ หรือขยับขึ้นมาอีกขั้น ก็คือ Data Analytics ได้อย่างง่ายๆ เป็นเครื่องมือที่สามารถเชื่อมโยงการทำ Data Analytics กับ Business Action ได้อย่างง่ายมากครับ
2x2 Matrix — Basic Idea
วิธีคิดแบบง่ายๆ ของ 2x2 Matrix ก็คือ เราจะเลือกมุมมองการวิเคราะห์ขึ้นมาสองมุม หรือ ถ้าพูดให้ง่ายๆ (ไม่รู้ว่าจะงงขึ้นหรือเปล่า) ก็คือ เลือกตัวแปรมา 2 ตัวแปร ที่ไม่ได้มีความสัมพันธ์กัน
ตัวอย่าง เช่น Market Share และ Market Growth ซึ่งการที่ Market Share จะสูงหรือต่ำนั้น ไม่ได้มีความสัมพันธ์ หรือ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับ Market Growth
จากนั้น นำ 2 ตัวแปรนั้น มาใส่ในแกนตั้งและแกนนอน และแบ่งแกนทั้งสองแกนออกเป็น High และ Low เราจะได้พื้นที่ออกมาเป็น 4 ช่อง หรือ 4 Quadrant ดังรูป
จากนั้น ก็ทำการวิเคราะห์จุดเด่นของแต่ละช่อง รวมถึงคิดกลยุทธ์ที่เหมาะสมหรือ Business Action ที่เหมาะสมของแต่ละช่องแต่ละกลุ่ม
หน้าที่ถัดไปของเราก็ตั้งชื่อแต่ละช่อง หรือ แต่ละ Quadrant ให้เท่ที่สุดตามแรงมโน ซึ่งชื่อที่ตั้งนั้น ก็ควรจะสอดคล้องกับจุดเด่นและกลยุทธ์ที่เราจะทำ เพียงเท่านี้ เราก็จะได้ 2x2 Matrix ที่สามารถนำไปใช้ในการขับเคลื่อนธุรกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพครับ
อย่างในตัวอย่างข้างบน ก็จะเป็น BCG Matrix ที่โด่งดัง มีทั้งหมด 4 แนวทางในการจัดการสินค้า ที่เป็นที่รู้จักกันอย่างดี ก็คือ Cash Cow ที่ Market Share ค่อนข้างสูง แต่ Market Growth ต่ำแล้ว แสดงว่า ไม่มีอนาคต ทางออกที่ดี คือ รีดเร้นเงินออกมาให้ได้มากที่สุด ก่อนที่จะขายไม่ออก
ตัวอย่างที่ยกไปเป็นการนำตัวแปรจำพวก Continuous Variable มาแบ่งเป็น High-Low เพื่อสร้าง Matrix แต่เรายังสามารถนำตัวแปรพวก Categorical Variable มาสร้างเป็น 2x2 Matrix ได้อีก
ตัวอย่างเช่น สถานที่ทำงาน (ที่เดียวกัน/ต่างสถานที่) และ เวลาในการทำงาน (เวลาเดียวกัน/ต่างเวลากัน) เมื่อเอามาผสมกันในตาราง ก็จะได้รูปแบบการทำงาน 4 ประเภทตาม สถานที่และเวลา ได้แก่
- Face-to-Face ก็คือพวกทำงานในที่เดียวกัน เวลาเดียวกัน
- Shift Work หรือ ทำงานเป็นกะ ก็จะเป็นการทำงานในสถานที่เดียวกัน แต่คนละเวลากัน
- Remote Work ก็จะเป็นรูปแบบการทำงานที่อยู่กันคนละที่ แต่ทำงานในเวลาเดียวกัน (เหมือนที่เรา WFH กันในช่วงนี้เลยครับ)
- Coordination ก็จะเป็นรูปแบบที่ยากที่สุด คือ อยู่คนละที่ คนละเวลากันเลย เช่น ทำงานกับคนที่อยู่อเมริกา เรานอนเค้าตื่น เราตื่นเค้านอน
จะเห็นได้ว่า 2x2 Matrix เป็นเครื่องมือที่ค่อนข้างมีความยืดหยุ่นสูงมาก สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์ได้หลากหลายมุมมอง หลากหลายบริบท เคยทำ Workshop กับหลายที่ครับ ให้เค้าลองคิดกันว่าจะเอาตัวแปรไหน มาสร้างเป็น 2x2 Matrix ของตัวเอง
มีตัวอย่างนึงที่น่าสนใจ ก็คือ เค้าเอาตัวแปร ระยะห่างของบ้านกับที่ทำงาน (ใกล้/ไกล) กับ เวลาที่มาทำงาน (เช้า/สาย) มาสร้างเป็นตารางสี่ช่อง
จากนั้น ก็เอาชื่อของคนในทีมงาน มา plot ใส่ในตารางเลยครับ (โหดมากกก) แต่จากการเอาชื่อคนมาใส่นั้น ก็ทำให้เค้าสามารถแยกคนออกเป็น 4 กลุ่มได้ จาก pattern ของคนที่อยู่ในช่องเดียวกัน
1. บ้านใกล้ มาสาย — คนกลุ่มนี้ เค้าบอกว่า ก็คือคนธรรมดา ทั่วไป
2. บ้านใกล้ มาเช้า — คนที่ปรากฎในกลุ่มนี้ ส่วนมากเป็นผู้บริหาร มีฐานะ มีแม่บ้านคอยดูแลจัดการลูก ทำให้ไม่วุ่นวายตอนเช้า (เค้าเมาท์ให้ฟังสนุกสนานมาก)
3. บ้านไกล มาเช้า — พวกนี้ จะเจอได้ตามที่จอดรถ มาเช้า แต่ไม่ขึ้นมาทำงานนะ หลับอยู่บนรถ ต้องมาแย่งที่จอดรถกัน
4. บ้านไกล มาสาย — คนกลุ่มนี้ เป็นพวกที่เจอสารพัดปัญหา เช่น บ้านทำถนน มีคนที่บ้านป่วย ฯลฯ
ตอนทำ Workshop ก็จะสนุกดีครับ เวลาที่แต่ละกลุ่มสามารถหาตัวแปรที่น่าสนใจมาลองทำ 2x2 Matrix ได้ แล้วออกมาเป็นตารางสี่ช่องที่แตกต่างกันอย่างน่าสนใจ
ผมจะยกตัวอย่าง อีก 2x2 Matrix ที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ลูกค้าไว้ แล้วให้ลองไปคิดกลยุทธ์สำหรับแต่ละช่อง หรือ ลองไปตั้งชื่อให้เท่ที่สุด สำหรับลูกค้าแต่ละกลุ่มกันดูนะครับ
2x2 Matrix นี้จะมี 2 ตัวแปรสำคัญ คือ ความถี่ในการมาซื้อ (Frequency) กับ ปริมาณการซื้อในแต่ละครั้ง (Ticket Size) ก็จะเป็นตัวแปรที่ผมชอบนำมาใช้ในการวิเคราะห์พฤติกรรมลูกค้าอยู่สม่ำเสมอครับ
ใครมีไอเดียอะไรน่าสนใจ ก็พิมพ์ไว้ใน Comment ได้เลยนะครับ ^^
